stać ponad prawem

* * *

stoję stoisz, stój

1. (= utrzymywać się w pionie) stand; stać na głowie stand on one's head; stanąć na głowie do a headstand; przen. bend l. lean over backwards; stanąć na rękach do a handstand; stać na palcach stand on tiptoe; stać prosto stand upright; stój, bo strzelam! freeze (or you're dead)! ledwie stoję ze zmęczenia I'm dead tired; stać! halt!

2. (w miejscu, bez ruchu) stand still; stać na warcie keep guard l. watch; stać w kolejce stand in a line; Br. stand in a queue; stać po coś ( w kolejce) line up for sth; Br. queue up for sth; stać za ladą stand behind the counter; stać na czele czegoś spearhead sth; stać nad kimś ( w hierarchii) be superior to sb; stać nad grobem przen. have one foot in the grave; stać ponad prawem stand above the law; stać na stanowisku, że... be of the opinion that...; stać nad przepaścią przen. be on the brink of ruin; stać na własnych nogach przen. stand on one's own (two) feet; stać pod znakiem zapytania (o losach, przyszłości) be on a knife edge; stać otworem be wide open; drzwi naszego domu zawsze stoją dla was otworem you're always welcome in our house; kariera stoi przed tobą otworem you've got a glamorous career ahead you; stać przy kimś murem przen. stand firmly behind sb; stać w gotowości stand ready; stać w miejscu (= nie ruszać się) stand still; (= nie rozwijać się) be at a standstill; stać w obliczu klęski face defeat; stać w ogniu be on fire; stać ramię w ramię stand shoulder to shoulder; dobrze/źle stać ( o interesach) be going well/badly; armia stoi pod bronią the army is under l. in arms; coś stoi na przeszkodzie sth stands in the way; kto za tym stoi? przen. who's behind it?; nie wiem, na czym stoję I don't know where I stand; umowa stoi you got a deal.

3. ( znajdować się) stand; kląć na czym świat stoi curse and swear; dom stał pod lasem the house stood on the edge of the forest; zboże stoi w polu corn stands l. is in the field.

4. (= nie działać) ( o fabryce) be at a standstill; mój zegarek stoi my watch has stopped.

5. pot. (= mieć wartość) be rated; jak stoi dzisiaj dolar/euro? what's the dollar/euro today?; stoi? pot. (o umowie, zakładzie) is it a deal?

6. (o sierści, włosach) bristle; obsc. ( o członku) be erect; włosy stały mu (dęba) na głowie his hair stood on end.

7. przest. (= kwaterować) be quartered.

8. nie stać mnie na kupno tego domu I can't afford to buy this house; stać mnie na taksówkę I can afford a taxi.

- stać na palcach to stand on tiptoe

- stać na rękach to stand on one’s hands

- stać na głowie to stand on one’s head

- stać okrakiem nad czymś to straddle sth

- stać na baczność to stand at attention

- robić coś stojąc to do sth standing up

- ledwie stał na nogach ze zmęczenia he was so tired that he could hardly stand

- nie może stać o własnych siłach he’s too weak to stand up on his own

- stać w miejscu [osoba] to stand still

- stoimy w miejscu a. projekt stoi w miejscu we’re not making headway a. any progress

- stój spokojnie! stand still!

- nie stój tak, zrób coś don’t just stand there, do something!

- stać w korku to be stuck in a traffic jam

- pociąg stoi na stacji the train is standing at the station

- winda stoi między piętrami the lift is stuck between floors

- statek stoi na kotwicy the ship is lying at anchor

- stój! a. stać! (komenda wojskowa) halt!; (do uciekającego przestępcy) freeze!

- stójcie, nie tak szybko (idźcie wolniej) slow down!; (zastanówcie się jeszcze) hold on, not so fast!

- powietrze stoi the air is still

- stać w szeregu to stand in a row

- przy oknie stał jakiś mężczyzna some man or other was standing at the window

- nie stójcie na deszczu don’t stand in the rain

- szafa stojąca w kącie pokoju a wardrobe standing in the corner of the room

- na półce stały książki there were some books on the shelf

- sok stoi w dzbanku the juice is in the jug

- dom stoi na wzgórzu the house stands on a hill

- stać na solidnych fundamentach [budynek, związek, firma] to have solid foundations

- stojące rzędami samochody cars standing in rows

- gdzie stoisz? (samochodem) where have you parked?

- stać przed/za czymś [przymiotnik, przecinek] to precede/follow sth, to go before/go after sth

- na ulicy stoi woda the streets are flooded with water

- stać wysoko na niebie [księżyc, słońce] to be high in the sky

- stać komuś w pamięci przen. to stand out in sb’s memory

- w oczach stoi mi jej postać przen. I can see her in my mind’s eye

- stać przy kuchni to stand over a stove

- stać u steru (na statku) to stand behind the wheel; przen. to be at the helm

- stać na czele partii to be the leader of a party

- stać na bramce to be in goal

- stać przy maszynie to operate a machine

- stać za ladą to stand behind the counter

- stać po mięso/chleb pot. to queue GB a. line up US for meat/bread

- stać u progu kariery to be on the threshold of a career

- stać wysoko w hierarchii to be high up in the pecking order

- stać wysoko w sondażach to be riding high in the polls

- stać na równi z kimś to be on an equal footing with sb

- stać wyżej od kogoś na szczeblach władzy to be above sb in the ranks of power

- stać ponad prawem to be above the law

- stać za czymś przen. (być sprawcą) to be behind sth

- kto za tym wszystkim stoi? who’s behind all this?

- stać przy kimś przen. (wspierać) to stand by sb

- stać nad kimś przen. (pilnować) to stand over sb

- stać nad kimś, jak kat nad dobrą duszą to stand over sb like a prison guard

- stać po czyjejś stronie (popierać) to be on sb’s side

- stać z boku to stand to one side

- stać komuś na drodze przen. to stand in sb’s way przen.

- stać ponad podziałami to be above petty divisions

- stać w ogniu [budynek, miasto] to be in flames

- stać otworem [brama, drzwi] to stand open

- dom stoi pusty the house stands empty

- dobrze stać finansowo [osoba, przedsiębiorstwo] to be doing well

- dobrze/kiepsko stoję z matematyki pot. my maths marks are good/poor

- jak stoimy z czasem? pot. how are we (doing) for time?

- stać na wysokim/niskim poziomie [mecz, zawody] to be of high quality

- stać wysoko/nisko [kultura, przemysł] to be well/poorly developed

- nasze akcje nisko/wysoko stoją our shares are doing well/badly

- jak stoją dolary? pot. what’s the exchange rate for the dollar?

- jak sprawy stoją? what’s the situation?

- stać na stanowisku, że… to be of the opinion that…

- stać przed problemem/wyzwaniem/dylematem to be faced with a problem/challenge/dilemma

- stać wobec groźby czegoś to face the threat of sth

- stać w obliczu konieczności zrobienia czegoś to be confronted with the necessity of doing sth

- stać w sprzeczności z czymś to be at odds with sth

- stać w sprzeczności ze zdrowym rozsądkiem to go against common sense

- nic nie stoi na przeszkodzie, żebyśmy… there’s no reason why we/you shouldn’t…

- chcę wiedzieć, na czym stoję pot. I want to know where I stand

- róże mogą stać i miesiąc roses can last a month cut

- stojące uszy psa a dog’s pricked-up ears

- stojąca lampa a standard lamp

- wieszak stojący a coat stand

- stoi mu posp. (ma erekcję) he has a hard-on wulg.

- mój zegarek stoi my watch has stopped

- produkcja stoi the production is on hold

- cały kraj stoi the entire country is on strike

- tam stoi napisane, że… it says there that…

- w dokumencie stoi, że… it says in the document that…

- nasza gospodarka stoi na węglu our economy is based on coal mining

- Polska rolnictwem stoi the Polish economy is based on agriculture

- ja nie stoję o pieniądze I’m not after money

- stać gdzieś obozem [armia, wódz] to encamp somewhere

- we wsi stało wojsko soldiers were stationed in the village

- nie stało mu talentu he didn’t have enough talent

■ umowa stoi! it’s a deal

- wybiegł, jak stał he stormed out without stopping to think

- prawo nowożytne modern law

- prawo polskie/francuskie Polish/French law

- reguły a. normy prawa legal norms a. principles

- rządy prawa the rule of law

- zgodnie z prawem in accordance with a. according to the law

- zgodnie z polskim prawem under Polish law

- zgodnie z duchem i literą prawa in accordance with the spirit and the letter of the law

- wbrew prawu against the law, contrary to the law

- stosować się do przepisów prawa to abide by a. obey the law

- złamać prawo to break the law

- być niezgodnym z prawem a. wbrew prawu to be against the law

- uznać przerywanie ciąży za niezgodne z prawem to criminalize abortion

- działać w granicach prawa/niezgodnie z prawem to operate within/outside the law

- stać ponad prawem to be above the law

- wejść w konflikt z prawem to fall foul of a. to come into conflict with the law

- wyjąć kogoś spod prawa Hist. to outlaw sb

- człowiek wyjęty spod prawa Hist. an outlaw

- w imieniu prawa in the name of the law

- w obliczu prawa in the eyes of the law

- w majestacie prawa iron. in all the majesty of the law iron.

- nieznajomość prawa nie zwalnia od odpowiedzialności ignorance of the law is no excuse a. defence, ignorance is no defence

- prawo drakońskie Hist. Draconian law

- drakońskie prawa a. prawo przen. draconian measures

- zbiór praw a legal code a. code of laws

- system praw a system of law, a legal system

- uchwalać a. stanowić prawa to enact a. make laws

- uchwalić prawo to pass a. adopt a law

- uchylić prawo to revoke a. rescind a law książk.

- naruszyć a. złamać prawo to violate książk. a. break a law

- prawo o spółdzielczości/środkach masowego przekazu a law on the cooperative movement/on the mass media

- nowe prawo wchodzi w życie a. obowiązuje od 1 maja the new law comes into effect on a. applies as of 1 May

- prawo o stowarzyszeniach wygasa a. traci moc 31 grudnia the law on association lapses on a. as of 31 December

- wydział prawa a law faculty

- student/studentka prawa a law student

- studiować prawo to study a. read law

- ukończyć prawo to graduate in law

- prawa człowieka/zwierząt human/animal rights

- działacz/kampania na rzecz obrony praw zwierząt an animal rights activist/campaign

- prawa kobiet women’s rights

- prawa publiczne/obywatelskie public/civil rights

- prawa małżeńskie/rodzicielskie marital/parental rights

- prawa i obowiązki obywatela civil rights and duties

- prawo własności proprietorship, ownership

- prawa spadkowe inheritance rights

- prawa miejskie a (town/city) charter

- nadać/odebrać prawa miejskie to grant/revoke a town/city charter

- uczestniczyć w zebraniu bez prawa głosu to take part in a meeting without the right to vote

- prawo pierwszeństwa przejazdu the right of way

- równe prawa equal rights

- prawo do emerytury pension rights

- prawo do pracy/do strajku the right to work/to strike

- mieć prawo do corocznego urlopu/do emerytury to be entitled to annual leave/to a retirement pension

- mieć prawa do książki to have a. hold the copyright on a. in a. for a book

- mieć prawo do ekranizacji powieści to own the film rights to a novel

- mieć prawo coś zrobić to have the right a. to be entitled to do sth

- ona nie ma prawa tak cię traktować she has no right to treat you like that

- masz pełne prawo odmówić you have every right to refuse

- kto ci dał prawo mnie krytykować? what gives a. who gave you the right to criticize me?

- rościć/zastrzec sobie prawo do czegoś to claim/reserve the right to sth

- nabyć/utracić prawo do czegoś to gain a. acquire/lose the right to sth

- zrzec się prawa do czegoś to relinquish a. renounce one’s right to sth książk.

- przyznać komuś prawo do czegoś to grant sb the right to sth

- odmówić komuś prawa do czegoś to deny sb the right to sth

- pozbawić kogoś prawa wykonywania zawodu to deprive sb of the right to practise their profession, to ban sb from practising a profession

- upominać się o swoje prawa a. dochodzić swoich praw to demand a. claim one’s rights

- jakim prawem? by what right?

- jakim prawem wtrącasz się w moje sprawy? who gave you the right to interfere in my affairs?

- wszelkie prawa zastrzeżone all rights reserved

- wywiad publikowany na prawach wyłączności an exclusive interview

- na równych prawach on equal terms

- ona jest tu na prawach domownika she’s treated here as one of the family

- prawo łaski the prerogative of mercy

- skorzystać z prawa łaski to pardon, to be pardoned

- zdawać/zdać egzamin na prawo jazdy to take/pass one’s driving test

- chodzić na kurs prawa jazdy to take driving lessons

- prawa naturalne/ekonomiczne/społeczne natural/economic/social laws

- prawa fizyczne/natury the laws of physics/nature

- odkryć/sformułować prawo to formulate a law a. principle

- podlegać prawom materii/przyrody to be subject to the laws of matter/nature

- na prawo od budynku jest sad to the right of the building there’s an orchard

- na prawo jest a. widzicie ratusz to a. on your right is a. you can see the town hall

- iść/skręcić w prawo a. na prawo to go/turn right

- skręć w pierwszą (ulicę) w prawo take the first (street to the) right

- na prawo patrz! Wojsk. eyes right!

- na prawo i (na) lewo (wszędzie) everywhere; right and left and centre pot.

- szastał pieniędzmi na prawo i lewo he was spending money right, left and centre pot.

- puszczała się na prawo i lewo pot. she slept around a lot pot.

- w prawo i w lewo (na wszystkie sposoby) in every possible way

- zwrot na prawo a turn to the right

- być na prawo od kogoś to be to the right of sb

- być na prawo od centrum to be right of centre

- z prawa rozciągały się pola to the right, there were fields

- z prawa i z lewa from all sides

- □ prawa kardynalne Hist. cardinal laws

- prawo administracyjne administrative law

- prawo autorskie copyright law

- prawo biogenetyczne recapitulation theory; Biol. palingenesis

- prawo bliższości Hist., Prawo (the right of) primogeniture

- prawo budowlane building code

- prawo chełmińskie Hist., Prawo Chełm Law (a charter defining terms under which Polish towns were incorporated, modelled on the Magdeburg Law)

- prawo ciążenia Newtona Fiz. Newton’s law of gravitation

- prawo cywilne civil law

- prawo doraźne Prawo summary justice

- prawo drogowe Prawo the rules of the road, the Highway Code GB

- prawo finansowe a. skarbowe revenue law

- prawo handlowe commercial a. trade law

- prawo kanoniczne a. kościelne canon a. church a. ecclesiastical law

- prawo karne Prawo criminal law

- prawo karne wykonawcze penal law

- prawo karne skarbowe penal revenue law

- prawo lokalowe housing law

- prawo łowieckie game laws

- prawo magdeburskie a. niemieckie Hist., Prawo Magdeburg Law

- miasto na prawie magdeburskim a town chartered according to the Magdeburg law

- prawo mennicze Hist. minting rights

- prawo międzynarodowe international law

- prawo Murphy’ego Murphy’s a. Sod’s pot., żart. Law

- prawo obywatelstwa right of citizenship

- prawo państwowe constitutional law

- prawo Parkinsona Parkinson’s law

- prawo pracy labour legislation, employment legislation

- prawo prasowe press legislation

- prawo probiercze assay law

- prawo procesowe adjective a. procedural law

- prawo rodzinne family law

- prawo rzymskie Roman law

- prawo składowe a. składu Hist. the right of storage

- prawo wartości Ekon. the law of value

- prawo wojenne law of war

- prawo wyborcze electoral a. election law

- bierne prawo wyborcze eligibility to stand for election, right to be elected

- czynne prawo wyborcze voting rights, suffrage, franchise

- powszechne prawo wyborcze universal suffrage a. a universal franchise

- prawo wyborcze dla kobiet women’s suffrage

- prawo zwyczajowe common law, custom

■ psie prawo pot. bounden duty przest.

- wilcze prawo a. prawo dżungli a. pięści the law of the jungle

- albo w prawo, albo w lewo you can’t have your cake and eat it